ελέα

Ονομασία δύο αρχαίων πόλεων. 1. Πόλη της Θεσπρωτίας, χτισμένη τον 5o αι. π.Χ. Φαίνεται ότι πήρε την ονομασία της από το έλος που υπήρχε κοντά της. Στα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή της φαίνεται ότι αποτελούσε το πολιτικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών. Ακολουθώντας στη συνέχεια την τύχη της υπόλοιπης Θεσπρωτίας, καταστράφηκε ολοκληρωτικά –ίσως από τους Ρωμαίους– το 168 π.Χ. Η θέση της ορίζεται στα ερείπια που βρίσκονται στην πλαγιά του Κορίλα, στα Α του χωριού Βέλιανη και σε μικρή απόσταση από το νεότερο χωριό που μετονομάστηκε Χαραυγή, ενώ η παλαιά ονομασία του ήταν επιβίωση του αρχαίου. Στην κορυφή του υψώματος υπήρχε μεγάλο τείχος, το οποίο διακοπτόταν στα σημεία όπου η φυσική οχυρότητα του τόπου το έκανε περιττό. Μέσα στον οχυρωμένο χώρο σώζονται πολλά ερείπια. Μία κεντρική αρτηρία διασχίζει τον οικισμό, ενώ και από τις δύο πλευρές της υπήρχαν κάποτε οικοδομικά τετράγωνα. Στα Ν της αρτηρίας βρίσκεται ευρύχωρη τετράγωνη πλατεία με δύο στοές, κοντά στην οποία σώζονται ερείπια θεάτρου, όπου πρέπει να ήταν η πολιτική αγορά. Λείψανα κτιρίων υπάρχουν επίσης και έξω από το τείχος. 2. Πόλη της Ιταλίας, στην περιοχή της Μεγάλης Ελλάδας (Λουκανία), κοντά στις εκβολές του ποταμού Αλέντο. Είχε ιδρυθεί από πρόσφυγες του Ρηγίου, μετά την ήττα που γνώρισαν οι Φωκαείς στην Αλαλία το 535 π.Χ. Η Ε. ήταν πατρίδα των φιλοσόφων Παρμενίδη και Ζήνωνα και έδρα της περίφημης Ελεατικής σχολής. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους η πόλη μετονομάστηκε σε Βέλια και σήμερα ονομάζεται Καστελαμάρε Μπρούκα. Βλ. λ. Ελεατική σχολή.

* * *

ἐλέα και ἔλεια, η (Α)

πουλί που ζει στα καλάμια τών ελών.